‘The most important single factor influencing learning is what the learner already knows. Ascertain this and teach him accordingly.’
Deze beroemde uitspraak van David Ausubel vat de kern van dit project samen. Het is bekend dat leerlingen wanneer ze beginnen met formeel leren al denkbeelden hebben over de werkelijkheid om hen heen. Veel ideeën over natuurlijke processen worden ‘naïef’ genoemd of zijn gebaseerd op misinformatie en in tegenspraak met wetenschappelijke ideeën. Een voorbeeld is de misvatting dat micro-organismen schadelijk zijn, ziektes veroorzaken en leven in vuile omgevingen (Simard, 2023).
Zo’n denkbeeld blijkt het leren van correcte concepten over micro-organismen te hinderen, want leerlingdenkbeelden die niet expliciet opgehaald en uitgedaagd worden blijven aanwezig (Ausubel, 1968; McCloskey, 1983). Bovendien wijst onderzoek uit dat leerlingen deze misvattingen in de les niet ‘deleten’ en vervangen door aangeboden informatie. Leerlingen blijken bijvoorbeeld deze informatie te negeren of aan te passen aan hun (foutieve) denkbeelden (Duschl, Hamilton & Grandy, 1992; Vosniadou, 1994). Daarnaast blijken deze denkbeelden hardnekkig, d.w.z. dat ze in (aangepaste vorm) terugkomen.
Kortom, het expliciet en herhaaldelijk aan de orde laten komen van leerlingdenkbeelden tijdens een leertraject is noodzakelijk. In klaslokalen blijft de kennis waarmee leerlingen binnenkomen vaak impliciet. Leerlingen zijn zich zelden bewust van de denkbeelden waarmee ze de nieuwe informatie tegemoet treden. Leerlingen worden sporadisch aangemoedigd om te vertellen of beschrijven wat zij zelf al denken. Daarnaast zijn leraren zich vaak niet bewust van bestaande denkbeelden die het leren kunnen belemmeren, wat zeker geldt bij nieuwe inhouden van curricula. Daarbij komt dat informatie uit onderzoeken slecht toegankelijk en tijdrovend is.
Docenten kunnen dit aanpakken als ze toegang hebben tot open leermateriaal (OLM) met de belangrijkste leerlingdenkbeelden over een onderwerp. Zeker als deze gekoppeld worden aan middelen die docenten kunnen inzetten om misvattingen te herkennen en wegwerken.
Dit project richt zich op de actualisatie van OLM over misvattingen in de biologie. De huidige verouderde verzameling is bovenbouw havo/vwo georiënteerd, dus beperkt toepasbaar. Er is gericht behoefte aan leerlingdenkbeelden van onderbouw en vmbo leerlingen (Almekinders, 2022). Daarnaast worden de curricula vernieuwd en de nieuwe inhouden zijn niet of nauwelijks onderzocht met betrekking tot leerlingdenkbeelden. Kortom, foutieve denkbeelden belemmeren leerlingen in hun leren. Voor docenten biologie is de kennis over deze denkbeelden nu achterhaald, beperkt en/of niet goed toegankelijk.
Naast deze pilot, is de Universiteit Utrecht ook betrokken bij de pilot van het Freudenthal Instituut: Bètadidactiek in de praktijk
