Hoe maak je voor leerlingen in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs inzichtelijk wat er allemaal plaatsvond in een bepaald tijdvak? Dat kan binnenkort met een interactieve historische tijdlijn waar kinderen zelf beelden aan kunnen toevoegen. De Noordwijkse Methode heeft deze tijdlijn in samenwerking met Barbara van Druten en Niki Koutouras van creatief bureau ARTvertisements ontwikkeld. Ook hebben diverse Leidse musea en een aantal scholen bijgedragen aan kennis en beeldmateriaal. De tijdlijn bevat naast iconische beelden ook een alternatieve kijk op onze geschiedenis en biedt ruimte voor onbeperkte diversiteit in de vorm van extra beelden die gebruikers toe kunnen voegen.
“Veel kinderen hebben geen idee wanneer gebeurtenissen plaatsvonden in de geschiedenis”, vertelt Frum van Egmond van de Noordwijkse Methode. “Door per tijdvak een kijkplaat te maken, wordt dit wel zichtbaar. Neem bijvoorbeeld de Egyptische piramides en de sfinx van Gizeh. Deze zijn al gebouwd in de prehistorie. Cleopatra leefde zo’n 2500 jaar later, in de Romeinse tijd. Met onze interactieve tijdlijn brengen we dat in beeld.”
“De tijdlijn is digitaal beschikbaar en heeft bij elk tijdvak een gekleurde lege balk waar kinderen en leerkrachten eigen beelden kunnen toevoegen. De tijdlijn is gebaseerd op de huidige kerndoelen van het SLO, maar op deze wijze kan élk perspectief en onderwerp aan bod komen. Scholen kunnen de tijdlijn zelf printen en naar eigen inzicht gebruiken. De bedoeling is echter om de tijdlijn ook fysiek aan te gaan bieden zodat je deze kunt ophangen in je klas of op grotere schaal in de hal of een gang in de school. Het belangrijkste is de combinatie van een kijkplaat per tijdvak met beelden die je er zelf aan kunt toevoegen.”
Op dit moment werken Frum, Barbara en Niki aan een beeldbank waarin rechtenvrije beelden te vinden zijn die je kunt toevoegen aan de tijdlijn. Deze beelden sluiten bijvoorbeeld aan bij thema’s als invloedrijke vrouwen, oude culturen en ontdekkingsreizen. Hierbij wordt naast het Westers-Nederlandse perspectief juist ook ruimte geboden aan wereldgeschiedenis.
“In de kerndoelen ontbreken veel onderwerpen. Dinosaurussen, de heksenvervolging en de geboorte van Christus worden niet genoemd.”
– Frum van Egmond, oprichter Noordwijkse Methode
Waar het oorspronkelijke idee zo simpel leek, bleek de uitvoering een enorm project te zijn. “We dachten, je pakt een tijdvak met de leerdoelen van de overheid erbij, zoekt daar een plaatje bij en zet dat in een vak. We kwamen er echter al snel achter dat geschiedenis gaat over verhalen vertellen, en dat de tijdvakken dus ook verhalen vertellen. Maar welk verhaal kies je? En hoe breng je dit in beeld? Waar vind je geschikte, rechtenvrije beelden? Het was voor ons een groot avontuur in historisch denken.”
In het project wordt samengewerkt met de Universiteit Leiden, Museum Volkenkunde en het Rijksmuseum van Oudheden. Dankzij subsidie van de gemeente Leiden en van Impuls Open Leermateriaal krijgt de interactieve tijdlijn razendsnel vorm.
Frum: “Afgelopen jaar zijn we met vier scholen in Leiden van start gegaan. Dit jaar zijn daar zes scholen uit de rest van Nederland bij gekomen en vanaf januari zijn er nog eens 25 scholen die met de tijdlijn aan de slag gaan. Het blijkt echt een toevoeging aan de lessen te zijn. Samen met deze scholen ontwikkelen we nu ook lesmaterialen.”
“Uiteindelijk hebben we ervoor gekozen om eerst een tijdlijn te maken met beelden die in grote lijnen aansluiten bij de kerndoelen van de Nederlandse overheid en de Canon van de Nederlandse geschiedenis: Dit zijn toch de onderwerpen die op scholen behandeld worden. Maar in die kerndoelen ontbreken veel onderwerpen”, vertelt Frum. “De Vikingen en de Egyptenaren ontbreken bijvoorbeeld. Ook thema’s als dinosaurussen, de heksenvervolging en de geboorte van Christus worden niet genoemd. Wij hebben aan de tijdlijn ook het tijdvak 0 toegevoegd. Dat gaat over de oerknal, maar ook over het scheppingsverhaal van Adam en Eva. Volgens de kerndoelen zijn dit geen onderwerpen die aan bod moeten komen.”
De tijdlijn is niet alleen gevarieerd, hij is ook inclusief. Zo wordt waar mogelijk gebruikgemaakt van beelden van vrouwen en onze mooie multiculturele wereld. Frum: “En bij een onderwerp als de Gouden Eeuw hebben we het niet alleen over de rijkdom, maar juist ook over de slavenhandel die één van de bronnen was voor die rijkdom.”
De historische tijdlijn is nog lang niet klaar. Frum: “We lopen over van de ideeën om met dit project verder te gaan. Eén van onze wensen is om met de Europese Unie een Erasmus-project te doen. Hierbij willen we scholen in verschillende landen laten werken over dezelfde tijdperiode vanuit het perspectief van hun eigen land. Bijvoorbeeld: hoe hebben kinderen in Nederland, Duitsland en Italië de Tweede Wereldoorlog ervaren? Vervolgens kunnen ze dit met elkaar uitwisselen, zodat er een veel bredere kijk op een geschiedenisperiode ontstaat.”
De interactieve tijdlijn is in het eerste kwartaal van 2024 geplaatst op Wikiwijs. “Zo kunnen alle scholen in heel Nederland er gebruik van maken.”
